کود چیست؟

کود به هر نوع ماده معدنی یا آلی یا بیولوژیک که دارای عناصر غذایی باشد و باعث بالابردن حاصل خیزی خاک و همچنین با تیمار گیاهی باعث افزایش عملکرد کیفی و کمی محصول شود، کود اطلاق می‌شود. کود هرگونه مواد طبیعی یا غیر طبیعی است که به خاک یا بافت گیاهان اضافه می‌شود تا یک یا شمار بیشتری از مواد مغذی مورد نیاز رشد گیاه تأمین گردد. برای آنکه خاک از لحاظ مواد غذایی پرشمار دچار کمبود نباشد به‌ کارگیری کود، بسیار سودمند خواهد بود. گونه‌ های مختلفی از کود با پایه طبیعی و تولیدشده به روش صنعتی وجود دارند.

کودهای شیمیایی

کود شیمیایی یکی از مهم‌ترین عوامل در افزایش تولید محصولات کشاورزی در جهان است. این کودها به دلیل دارا بودن عناصر غذایی ضروری برای رشد گیاهان، باعث افزایش محصول و بهبود کیفیت آن می‌شوند. با این حال، استفاده از کود شیمیایی می‌تواند عواقب زیست‌محیطی و سلامتی متعددی نیز داشته باشد. برخی از کودهای شیمیایی جز عناصر پرمصرف گیاه یا ماکرو المنت و برخی نیز جز عناصر کم‌مصرف گیاه (میکروالمنت) می‌باشد.

• عناصر پرمصرف (ماکرو) شامل : ازت، فسفر، پتاس، کلسیم و منیزیم می‌باشد.
• عناصر کم‌مصرف (میکرو) شامل : آهن، روی، منگنز، مس و برم می‌باشد.

به کودهایی که مجموع عناصر فوق را با هم و به نسبت متناسب دارا باشد، اصطلاحاً کود کامل اطلاق می‌شود. گیاهان مختلف برحسب نیاز و با توجه به نتایج آزمایش برگ و خاک به کودهای فوق نیازمند خواهند بود. ترکیب شیمیایی و درصد خلوص کودهای مختلف حاوی یک عنصر، بسیار متفاوت‌اند. این تفاوت‌ها بر مورد مصرف، نحوه پخش، زمان کوددهی و اثربخشی کودها تأثیر بسیار مهمی دارند. بنابراین شناخت کافی از انواع کودهای شیمیایی قبل از انتخاب و یا مصرف آن‌ها ضرورت دارد. حالا که با کود شیمیایی آشنا شدیم در ادامه با مضرات آن نیز آشنا شده و آن هارا مورد بررسی قرار می دهیم.

مضرات کودهای شیمیایی

• ورود بی‌رویه عناصر سمی همراه کودها به زنجیره غذایی انسان
• افزایش بیماری‌های ناشناخته، انواع سرطان‌ها و ناهنجاری های ژنتیکی
• ابتلا به بیماری‌های پارکینسون، پوکی استخوان
• نابودی منابع نسل‌های آینده
• آلودگی‌های زیست‌محیطی
• آلودگی آب‌های زیرزمینی
• تغییر pH خاک
• استفاده بلند مدت از آن می تواند موجب نابودی خاک می شود

یکی از مهم‌ترین عواقب زیست‌محیطی کود شیمیایی، آلودگی آب‌های زیرزمینی است. کود شیمیایی پس از استفاده در مزارع، به تدریج وارد آب‌های زیرزمینی می‌شود. این امر می‌تواند باعث کاهش کیفیت آب آشامیدنی و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف شود. علاوه بر این، کود شیمیایی می‌تواند باعث آلودگی خاک نیز شود. استفاده بیش از حد از کود شیمیایی می‌تواند باعث از بین رفتن مواد آلی موجود در خاک شود.

این امر می‌تواند باعث کاهش حاصلخیزی خاک و افزایش خطر فرسایش خاک شود. کود شیمیایی همچنین می‌تواند باعث آلودگی هوا شود. استفاده از کود شیمیایی در مزارع می‌تواند باعث آزاد شدن گازهای گلخانه‌ای مانند دی‌اکسید کربن و متان شود. این گازها باعث گرم شدن زمین و تغییرات آب‌وهوایی می‌شوند.

میزان مصرف کود شیمیایی نیز می تواند بر pH خاک تأثیر بگذارد. استفاده بیش از حد از کود شیمیایی می تواند باعث تغییر شدید pH خاک شود. به عنوان مثال، استفاده بیش از حد از کودهای ازت دار می تواند باعث افزایش pH خاک به حدی شود که برای رشد بسیاری از گیاهان نامناسب باشد.

امکان ادامه زندگی و تامین غذای کافی برای انسان‌ها بدون استفاده از کودهای شیمیایی وجود ندارد. عده ای کود های ارگانیک را پیشنهاد می‌دهند، اما تنها با کود ارگانیک این امکان وجود ندارد و برای رفع کمبود عناصر غذایی گیاهان استفاده از کودهای شیمیایی لازم است. توجه داشته باشید که تنها راه‌ حل برای دوری از مضرات کودهای شیمیایی استفاده صحیح و اصولی از آن‌ها در مزارع است. ما می‌توانیم با شناخت صحیح نیازهای یک مزرعه و شناخت ساختار سازنده کود های شیمیایی رابطه‌ی منطقی و اصولی را بین این دو ایجاد کنیم و به طور دقیق تنها به نیازهای خاک پاسخ بدهیم و از افزودن بیش از حد عناصر مغذی به خاک پرهیز کنیم. به این شکل می‌توانیم مضرات کودهای شیمیایی را کنترل کرده و فواید آن‌ها را به حداکثر برسانیم.همچنین فواید استفاده از کود های شیمیایی فراوان است.

فواید کودهای شیمیایی

کودهای شیمیایی کودهای بسیار مناسبی برای رشد گیاهان هستند و فواید زیادی را برای کشاورزی و رشد گیاهان دارند. برخی از فواید کودهای شیمیایی به شرح زیر می‌باشند:

•  ارزان‌تر بودن نسبت به دیگر کودها
• کاربرد آسان‌تر کودهای شیمیایی
• بازدهی بیشتر نسبت به سایر کودها
• جبران فقر مواد غذایی خاک
• تجزیه سریع و آزاد سازی عناصر به خاک

هزینه استفاده از این کودها به مراتب کمتر می‌باشد ولی بسیار مفید هستند. برای مثال کود شیمیایی NPK، با اینکه قیمت کود NPK بسیار مناسب است و معمولا در دسته کودهای شیمیایی قرار دارد ولی بسیار ضروری و حیاتی می‌باشد. این کودها از گذشته در بین کشاورزان رایج‌ بوده‌اند و با نام کود های سیاه و سفید شناخته‌ می‌شوند. حتی در بسیاری از این موارد شاهد عرضه کود های شیمیایی به صورت یارانه‌ای و با قیمتی پایین‌ تر در بین کشاورزان هستیم که برخی نیز همین موضوع را یکی از عوامل بیشتر شدن مضرات کودهای شیمیایی می‌دانند.

اثرات مخرب کودهای شیمیایی بر انسان

• در فاز مایع
• به صورت جامد به فرم گرانول و یا پودر که در سطح خاک یا برگ درختان افزوده می شود
• اسپری کردن به صورت مستقیم بر شاخ و برگ گیاهان
• برخی دیگر از این مواد برای از بین بردن حشرات و بیماری ها بر روی سطوح گیاهان قرار می گیرند.

اثرات نامطلوب و مضرات کود شیمیایی بر انسان

مخلوط طبیعی کودهای شیمیایی و آفت کش ها می توانند وارد آب های زیرزمین شده و طیف گسترده ای از اثرات را بر روی سلامت انسان و جانوران داشته باشد. طبق تحقیقات، جنین درحال رشد و کودکان  بیشترین گروه خطر در برابر مخلوط این مواد می باشند. این مواد سیستم ایمنی، سیستم غدد درون ریز و سلامت عصبی را تحت تاثیر قرار داده و می تواند منجر به بروز پرخاشگری و تغییر در قدرت یادگیری گردد. استفاده از سموم دفع آفات و کودهای شیمیایی در زمین های کشاورزی و باقی ماندن این ترکیبات و عناصر در  میوه ها و سبزی ها نگرانی هایی برای ابتلا به بیماری ها به دنبال دارد. وجود میوه ها و سبزیجات درشتی که فاقد طعم و مزه پیشین خود می باشند،

ناشی از استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات و باقی ماندن ترکیبات آنها در محصولات است. این عناصر و ترکیبات بیشتر جذب سبزیجات و به ویژه سبزیجات غده ای مانند سیب زمینی می شود. باقیمانده کود و سم شیمیایی در گیاه پس از خورده شدن گیاه توسط انسان وارد بدن شده و می تواند باعث بروز ناراحتی گردد. به عنوان مثال کود اوره که به علت ارزان بودن به مقدار زیادی مصرف می شود بعد از استفاده در محصولاتی مانند پیاز و سیب زمینی به نیترات تبدیل شده و در آن تجمع می یابد.

نیترات یک ماده سرطان زا است و باعث سرطان دستگاه گوارش، ناهنجاری های عصبی و اختلال در سیستم غدد درون ریز و سیستم ایمنی بدن می شود. کودهای فسفاته نیز پس از مصرف در گیاهانی مانند سیب زمینی سم کادمیوم تولید می کند که کادمیوم نیز علاوه بر خاصیت سرطان زایی، باعث کوتاهی قد در کودکان و اختلال در کارکرد کلیه ها می شود.از دیگر اثرات نامطلوب مصرف بیش از اندازه کودهای شیمیایی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش کیفیت محصول
• کاهش جذب مس،آهن و ریز مغذی ها توسط ریشه گیاه
• تخریب ساختمان خاک

نحوه استفاده صحیح از کودهای شیمیایی

برای استفاده از کودهای شیمیایی می‌توانیم از یک روش ساده استفاده کنیم تا هم بتوانیم از مزایای این کودها بهره‌مند شویم و هم از مضرات کودهای شیمیایی دور بمانیم.

گام اول: شناخت نیازهای خاک

اولین و مهم‌ترین چیزی که شما باید در رابطه با زمین خود بدانید نیازهای زمین شماست. شما چگونه بدون اینکه بدانید زمین شما از کمبود چه نوع ماده غذایی رنج می‌برد به آن غذا می‌دهید؟ فرض کنید زمین شما تنها از کمبود فسفات رنج می‌برد و شما به مقدار زیادی از کود کامل که درصد بالای نیتروژن دارد استفاده می‌کنید.

این کوددهی نه تنها به نفع زمین شما نخواهد بود بلکه منجر به مسمومیت گیاه نیز می‌شود.پس اول از همه بدانید که زمین شما در چه وضعی قرار دارد و سپس اقدام به استفاده کودهای شیمیایی بکنید. بهترین راه برای شناخت نیازهای خاک نیز انجام آزمایش خاک است. آزمایش خاک میزان هر یک از عناصر موجود در خاک را به تفکیک مشخص می‌کند و به شما نشان می‌دهد که مشکل زمین در کجاست.

گام دوم: شناخت ساختار و مواد تشکیل‌ دهنده‌ کودها

حالا که متوجه شدید زمین شما در چه عناصری غنی است و در چه عناصری فقیر است باید اقدام به تحقیق و بررسی در رابطه با مواد و عناصر موجود در هر یک از کودهای شیمیایی بکنید تا بتوانید بهترین نوع کود را برای زمین خود انتخاب کنید. در این صورت می‌توانید از مضرات کود های شیمیایی نیز در امان بمانید.

گام سوم: استفاده از برندهای کودی معتبر

استفاده از کود مناسب و معتبر یکی از عوامل مهم به حساب می آید.

سخن آخر

به صورت کلی استفاده از کود های شیمیایی در این بازه ی زمانی برای مصارف کشاورزی مهم و حیاتی است ولی باید توجه داشت که نحوه ی استفاده از آن بسیار مهم است همچنین میزان استفاده از کود شیمیایی بسیار حائز اهمیت است. بهتر است برای نحوه درست استفاده از آن با متخصصین مشاوره داشته باشید. گروه مهندسی افرا همواره برای ارائه ی خدمات به شما در دسترس است. برای دریافت اطلاعات تماس لطفا کلیک کنید.